Giełda energii – zestawienie cen dla przedsiębiorców

Giełda energii w Polsce odnotowuje wzrost cen prądu. Jest to uwarunkowane między innymi powrotem stawek VAT do wysokości sprzed 5% obniżek. W artykule pokazujemy zestawienia najważniejszych parametrów cenowych i tłumaczymy, jak kształtowały się kwoty prądu na przestrzeni lat. Opisujemy zasady działania giełdy energii i wysokości jej stawek.

Jak wyglądała cena za 1 MWh na Towarowej Giełdzie Energii w latach 2017–2022?

Zgodnie z zestawieniem średnich cen energii elektrycznej podawanych przez Towarową Giełdę Energii, od 2017 do 2022 roku kwoty prądu wzrosły o 650 zł. Podwyżki cen nie ominęły również roku 2023. Zmiany są już odczuwalne dla wszystkich odbiorców.

W 2022 roku średnia cena energii wyniosła 808,32 zł/MWh. To o 406,6 zł więcej niż w roku 2021, kiedy to cena wynosiła 401,72 zł/MWh. Poniżej zamieszczamy tabelę, która obrazuje średnią cenę prądu w poszczególnych latach oraz wolumen sprzedanej energii. 

Średnia cena energii elektrycznej [zł/MWh]

2017–2022

Rok	średnia cena [zł/MWh]	Wolumen sprzedanej energii elektrycznej [TWh]
2017	158,21	146
2018	225,65	159
2019	230,45	158
2020	209,77	165,5
2021	401,72	174,4
2022	808,32	902,8

Czy wiesz, że rynek energii elektrycznej jest uzależniony od prawa popytu i podaży? Każdego roku przez sieci elektroenergetyczne przebiegają setki tysięcy GWh wyprodukowanej energii. Im wyższe zużycie energii, tym większa jej produkcja i co za tym idzie – droższa cena rynkowa.

Biorąc pod uwagę lata 2017-2022 ilość sprzedanej energii wzrosła o 756,8 TWh. Takie liczby wskazują wzmożone zapotrzebowanie na energię elektryczną w państwie. 

Wyżej wymienione statystyki wyraźnie pokazują, że aby zredukować wysokie zużycie energii w dobie kryzysu, należy podjąć konkretne działania. 

Ministerstwo Klimatu i Środowiska nałożyło na jednostki sektora finansów publicznych obowiązek zmniejszenia zużycia energii elektrycznej o 10%. Od 1 grudnia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. kierownicy wyżej wymienionych jednostek, są zobowiązani podjąć następujące działania:

• wymiana lub modernizacja oświetlenia na bardziej ekonomiczne;
• zapewnianie odpowiedniej temperatury pomieszczeń. Podczas ogrzewania budynku, 19 stopni Celsjusza, przy chłodzeniu, na poziomie 25 stopni Celsjusza;
• ograniczenie oświetlenia zewnętrznego, wyłączanie iluminacji budynków;
• wykorzystywanie ciepła odpadowego z serwerowni do ogrzewania budynków;
• stosowanie systemów pomiarowych zarządzających energią. 

Chcesz znaleźć ofertę dla siebie? Najpierw sprawdź, co da Ci porównanie cen energii.
Skorzystaj z porównywarki cen prądu i wybierz najlepszą.

Obniż cenę energii elektrycznej w firmie

Jeśli szykasz informacji na temat odnawialnych źródeł energii, przeczytaj artykuł: Mix energetyczny w Polsce – wzrost OZE.

Wzrost ceny energii elektrycznej – od czego zależy?

Aby odpowiedzieć na pytanie, co wpływa na wzrost cen prądu, w pierwszej kolejności należy poruszyć temat produkcji energii elektrycznej. Poniżej przedstawiamy zestawienie źródeł energii, które składają się na polski miks energetyczny: 

około 1% – inne źródła, np. elektrownie przemysłowe,

3% – elektrownie szczytowo-pompowe,

6% – gaz ziemny,

25% – OZE (energia ze słońca, z wiatru, energia cieplna),

17% – energia pochodząca ze spalania węgla brunatnego,

48% – energia pochodząca ze spalania węgla kamiennego.

Energia w Polsce generowana jest przez takich wytwórców jak: elektrownie systemowe, elektrociepłownie (EC) i odnawialne źródła energii (OZE). 

Jak można zaobserwować na przestrzeni lat, krajowe zużycie energii wynosi więcej niż jej produkcja. Polska jest członkiem europejskiego rynku energii, w związku z czym w przypadku zbyt małej produkcji prądu wykonywany jest zakup energii na europejskim rynku energetycznym.

Na rynku w pierwszej kolejności sprzedawany jest prąd, który został wyprodukowany przez jednostki o najniższym koszcie zmiennym wytwarzania. Droższe okazują się jednostki, zasilane węglem brunatnym i kamiennym i elektrownie szczytowo-pompowe, które pełnią również funkcję magazynów energii.

Podsumowując: najpierw jest sprzedawany prąd z odnawialnych źródeł energii, kolejno z węglowych, a ostatecznie z tych najdroższych, czyli gazowych. 

W sezonie letnim zapotrzebowanie energetyczne w kraju jest całkowicie pokryte wyprodukowaną energią elektryczną. Sezon zimowy niestety jest tego przeciwieństwem. W takim czasie w większej ilości wykorzystuje się energię, która pochodzi z droższych źródeł – węgla i gazu. Takie działanie generuje wysokie koszty produkcji energii.

Im większa ilość energii jest zużywana, tym droższa jednostka wytwórcza wyznacza jej cenę. Wzrost cen surowców również wpływa na zmianę kosztów energii elektrycznej, ponieważ w miksie energetycznym stanowią aż 48%.

Na rekordowo wysokie koszty produkcji energii z węgla kamiennego i gazu, wpływają wysokie ceny tych surowców, a także koszt zakupu praw do emisji dwutlenku węgla.

Ilość produkowanej i zużywanej energii w Polsce

2019–2022

Rok	Ilość wyprodukowanej energii w GWh	Krajowe zużycie energii w TWh
2022	175 157	173 479
2021	173 583	174 402
2020	152 308	165 532
2019	158 767	169 391

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o sprzedaży energii dla firm, przeczytaj nasz artykuł: Giełda energii – zestawienie cen dla przedsiębiorców.

Cena energii w 2023

26 stycznia 2022 roku prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 13 stycznia o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług w celu złagodzenia podwyżek cen. Od 1 lutego 2022 roku stawka VAT za energię elektryczną uległa zmianie z wysokości 23% na 5%. Podjęte w ramach tarczy antyinflacyjnej rozwiązanie obowiązywało do 31 grudnia 2022 roku.

Po upływie terminu wdrożonej ulgi stawki wróciły do pierwotnej wysokości 23%. W 2023 roku została wprowadzona kolejna ustawa, która pomogła się zmierzyć odbiorcom z horrendalnymi kwotami za prąd. Mowa tu o zamrożeniu cen energii elektrycznej. Ustawa została zatwierdzona przez sejm 27 października 2022 roku. 

Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest obniżenie cen energii, również dla przedsiębiorców.

Ustawa decyduje o zamrożeniu stawek energii elektrycznej na cały rok 2023 dla wszystkich odbiorców. Jest to forma zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Oznacza to, że ceny dla małych i średnich przedsiębiorców utrzymają się na poziomie 785 zł/MWh. Ta kwota ma pokrywać 90% całego rachunku. Resztę trzeba będzie opłacić zgodnie z aktualnymi cenami.

Poza kwotami rachunków objętych ustawą, na wzrost cen u sprzedawców energii wpłynęło także zniesienie obniżki akcyzy. Akcyza, dla odbiorcy energii elektrycznej, jest podatkiem konsumpcyjnym narzuconym przez państwo, który wliczany jest w kwotę miesięcznego rachunku za prąd. 

Opłata dotyczy każdego odbiorcy, który nie ma koncesji na dystrybucję, wytwarzanie i przesyłanie energii. W roku 2023 wysokość akcyzy wynosi 5,00 zł za 1 MWh. 

 Jak działa giełda energii elektrycznej?

Towarowa Giełda Energii jest przestrzenią, w której odbywa się nie tylko do handel energią, ale też handel gazem i paliwami ciekłymi, limitami wielkości emisji zanieczyszczeń, limitami produkcji, a także prawami majątkowymi. Instytucja powstała z inicjatywy Ministra Skarbu Państwa i funkcjonuje już od 1999 roku.

Giełda Energii uzyskała Licencję Komisji Papierów Wartościowych i Giełd w 2003 roku. Podstawowym organem sprawującym nad nią nadzór jest Urząd Regulacji Energetyki (URE).

Warto wtrącić, że przedsiębiorstwa energetyczne mają możliwość sprzedaży wysokometanowego gazu ziemnego na giełdzie. Można o tym przeczytać w punkcie 10. art 5b ustawy Prawo energetyczne. W tym dokumencie zawartych jest również dużo więcej informacji, o których każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć.

Nabywanie energii na giełdzie odbywa się na Rynku Dnia Następnego (RDN). Jest to rynek energii spot dla energii elektrycznej w Polsce. Funkcjonuje od 30 czerwca 2000 r. To obszar przeznaczony dla spółek, które chcą w bezpieczny sposób w konkretnych godzinach w ciągu doby przeprowadzać transakcje. 

Na Rynku Dnia Następnego dostępne są kontrakty bazowe, poza szczytem i szczytowe, blokowe i godzinowe, a notowania odbywają się codziennie na sesjach o godz. 8.30 i 10.30. Poza tym Rynek Dnia Następnego składa się na 24 godzinne linie notowań, co umożliwia nabycie energii w konkretnych godzinach. 

Najważniejszym indeksem dla tego rynku jest TGe24. Jest określany na podstawie transakcji giełdowych i przeznaczony dla kontaktów rynku instrumentów finansowych. 

Korzyści, które wynikają z funkcjonowania na giełdzie, są następujące:

Jak ustalana jest giełdowa cena energii? Wyznacza ją najdroższa jednostka, która funkcjonuje w systemie, czyli cena krańcowa.

Porównaj ceny energii elektrycznej

Różnica między ceną hurtowa a ceną detaliczną na giełdzie 

Jednolita cena energii na giełdzie nie istnieje. Na rynku energii elektrycznej funkcjonują dwa rodzaje rynków finansowych, jest to: rynek hurtowy i detaliczny. Wszystkie towary sprzedawane na wolnym rynku mają swoją cenę detaliczną i cenę hurtową. Są one wyrażane w PLN za 1 kWh. 

W rynku hurtowym uczestniczą hurtowi nabywcy i wytwórcy energii elektrycznej, ale również bezpośredni odbiorcy. 

Natomiast na rynku detalicznym producenci energii oferują odbiorcom dostawę prądu, jednocześnie konkurując ze sobą warunkami dostawy, dodatkowymi usługami lub po prostu ceną. 

TGeBase – co oznacza?

Jest to indeks rynku energii elektrycznej, który wyznacza aktualną cenę energii elektrycznej. Przedstawia on cenę energii dla danego miesiąca dostawy i obliczana jest jako prosta średnia arytmetyczna ze średnich ważonych wolumenu obrotu cen godzinowych. 

Czym jest cena hurtowa?

Jest to kwota ustalana na Towarowej Giełdzie Energii Elektrycznej, określona w PLN na kWh. Istnieje wiele czynników, które mogą wpłynąć na jej wysokość i powodować wahanie. Zmiana hurtowych cen wpływa na koszt energii dla odbiorców końcowych. 

Czym jest cena detaliczna?

To cena, która jest ustalana przez sprzedawcę energii. Posiada koszty ukryte. Z reguły jest wyższa od ceny hurtowej o marżę, która pokrywa koszty przechowywania towaru i generuje zysk dla placówki handlu detalicznego. 

Rynkowa cena energii elektrycznej (RCE)
Godzina	zł/MWh
1	580,08
2	570,91
3	571,23
4	580,22
5	577,42
6	588,74
7	686,19
8	779,17
9	790,58
10	741,13
11	741,13
12	667,51
13	657,22
14	655,47
15	671,91
16	723,99
17	772,42
18	790,53
19	774,98
20	780,17
21	749,89
22	704,55
23	702,59
24	669,99

Zmień sprzedawcę energii elektrycznej

Rynek terminowy vs rynek SPOT – zasady kształtowania się cen

Rynek spot to jeden z kilku głównych rynków towarowych. Transakcje spot wykonywane są natychmiastowo z udziałem wymiany jednej waluty na inną lub towar. Czas trwania transakcji wynosi od 1 do 2 dni. 

Do plusów korzystania z rynku spot należy możliwość realizacji dużych zleceń po korzystnych cenach i niewielkie różnice między cenami kupna i sprzedaży. 

Na rynku terminowym z kolei transakcje są rozliczane po bieżącym kursie w danym momencie. Rynek ten dotyczy konkretnych terminów dostaw energii w przyszłości. Umożliwia kupno rocznych, kwartalnych, miesięcznych, a nawet tygodniowych pasm energii. 

Porównanie cen energii  

rynek SPOT vs cena sprzedawców energii

2022

Miesiąc	Cena z rynku SPOT energii elektrycznej	Cena u sprzedawców energii w taryfie G11
maj	662,40 zł netto/MWh	AXPO 1133,64 zł
maj	662,40 zł netto/MWh	Enefit 1151,42 zł
czerwiec	884,68 zł netto/MWh	PGE 1450,00 zł

Sprzedaż energii elektrycznej dla firm

OTF – Rynek Terminowy

To nic innego, jak zorganizowana platforma obrotu o wielostronnym systemie, który kojarzy składane oferty kupna i sprzedaży. Przedmiotem działań na rynku OTF mogą być uprawnienia do emisji CO2, produkty finansowe, ale też takie produkty jak energia elektryczna.

Rynek konkurencyjny 

Rynek konkurencyjny jest miejscem, gdzie w wyniku popytu i podaży zostaje wyznaczona cena transakcji. Odbiorca sam decyduje, ile kupi towaru i od kogo. Sprzedawca natomiast zabiega, by to on, a nie jego konkurent, został stroną transakcji. 

Na tym rynku każdy z podmiotów funkcjonuje w otoczeniu podobnych warunków zewnętrznych. Zawierane transakcje poddawane są regulacjom zwyczajowym lub prawnym, a informacja na temat cen oferowanych dóbr jest powszechnie dostępna.

Średnia roczna cena sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym 2016–2021
Rok	Średnia roczna cena sprzedaży energii na rynku konkurencyjnym [zł/MWh]
2016	169,70
2017	163,70
2018	194,30
2019	245,44
2020	252,69
2021	278,08

Porównaj ceny energii elektrycznej

Rynek Phelix – co to?

Physical Electricity Index – indeks giełdowy (na giełdzie energii elektrycznej) rynku niemieckiego i austriackiego. Jest obliczany na podstawie średniej wszystkich notowanych kontraktów godzinowych w danym dniu. Dla transakcji terminowych ma wartość bazową.

Opłata mocowa – zestawienie cen 2021–2023 

Opłata mocowa (zgodnie z informacjami opublikowanymi przez URE) powstała w celu zebrania środków, które są przeznaczane na rzecz unowocześnienia już istniejących elektrowni i budowy całkiem nowych. 

To rodzaj zabezpieczenia szczytowego zapotrzebowania na pobór energii przez jej odbiorców.

Długość funkcjonowania opłaty przewidziana jest na około 30 lat. Dlatego należy brać ją pod uwagę, planując zużycie prądu w swojej firmie. 

Opłata wynika z ustawy, którą sejm przyjął w 2017 roku. Dotyczy rynku mocy i bezpieczeństwa energetycznego. W ramach wprowadzonych zasad na fakturach za prąd 1 października 2020 roku pojawiła się nowa pozycja, która dotyczy wysokości opłaty mocowej.

Czy opłatę można zmniejszyć lub całkowicie znieść? Zmniejszenie wysokości ceny opłaty lub zwolnienie z obowiązku jej ponoszenia jest możliwe. Przewidziano ją w szczególności dla osób, które korzystają z odnawialnych źródeł energii. Opłata dotyczy nie tylko firm, ale także osób prywatnych. Dla klientów indywidualnych kwota będzie wyliczana na podstawie rocznego poboru energii.

Stawki opłaty mocowej 2021-2023
Okres	Pozostałe grupy odbiorców
1.01–31.12.2023	0,1024 zł/kWh
1.01–31.12.2022	0,1026 zł/kWh
1.01–31.12.2021	0,0762 zł/kWh